Okul Öncesi Dönemde DEHB: Normal Gelişim mi, Müdahale Gereken Bir Durum mu?

• Admin Psikovizyon Akademi

Okul öncesi dönemde birçok çocuk, dikkatini bir noktada odaklamakta zorluk çekebilir ya da yerinde duramayabilir. Ancak, bu davranışlar her zaman bir sorun anlamına gelmez. Bu yazıda, okul öncesi dönemde DEHB’nin nasıl fark edilebileceğini, normal gelişim sürecinden nasıl ayrıldığını ve ne zaman müdahale gerektiğini ele alacağız.

DEHB Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocuğun dikkatini sürdürememesi, aşırı hareketlilik ve dürtü kontrolü konusunda güçlükler yaşaması ile karakterizedir. DSM-5'e göre, bu bozukluk 12 yaşından önce başlamalı ve belirtiler en az 6 ay boyunca devam etmelidir. Ayrıca, DEHB’nin kişisel, sosyal ve akademik hayatı olumsuz etkilediği gözlemlenmelidir.

Okul Öncesi Dönemde DEHB Belirtileri: Ne Zaman Endişelenmeli?

Çocuklar bu yaş grubunda hareketli olabilir, ancak bazı davranışlar normal gelişimle çelişebilir. Peki, DEHB belirtilerini nasıl anlayabiliriz?

Dikkat Eksikliği Belirtileri: Çocuklar sıkça dikkatsizlik yapar, etkinliklerini tamamlamakta zorlanabilirler. Bir oyundan diğerine hızla geçerler ve çoğu zaman yönergeleri takip etmekte güçlük çekerler.

Hiperaktivite ve Dürtüsellik: Çocuklar oturdukları yerde kıpırdanır, sürekli hareket etme ihtiyacı hissederler. Akranlarıyla oyun oynarken zorluk çeker ve genellikle sıraya girmekte zorlanırlar.

Eğer bu davranışlar, yaş ve gelişim düzeyine göre aşırı ve süreklilik gösteriyorsa, profesyonel bir yardım almak önemlidir.

DEHB Tanısı ve Müdahale: Ne Zaman Yardım Almalıyız?

Ebeveynler şu durumlarda bir uzmandan yardım almalıdır:

Çocuğun davranışları evde ve okulda tutarlı bir şekilde olumsuz etkiler yaratıyorsa,

Sosyal ilişkilerinde belirgin zorluklar yaşanıyorsa,

Tehlikeli davranışlar sergiliyorsa (yola koşmak gibi),

Duygusal düzenleme zorlaşıyorsa.

Erken Müdahale: Gelişim İçin Kritik

Okul öncesi dönemde DEHB belirtilerinin erken tespiti ve müdahale, çocuğun yaşamında önemli farklar yaratabilir. Bu yaş grubunda yapılan müdahaleler, çocuğun akademik başarısını, sosyal ilişkilerini ve duygusal gelişimini büyük ölçüde iyileştirebilir.

Peki, DEHB tanısı almış bir çocuk için neler yapılabilir?

1. Ebeveyn Eğitimi: Ebeveynler, çocuklarının dikkat becerilerini artırmak ve davranışlarını düzenlemek için doğru stratejiler hakkında bilgilendirilir.

2. Oyun Terapisi: Çocuklar, oyunlar aracılığıyla duygusal düzenleme ve dikkat becerilerini geliştirirler.

3. Okul ve Öğretmen İletişimi: Okul öncesi öğretmenleriyle sıkı iş birliği yaparak, çocuğun sınıf içinde düzenli bir şekilde desteklenmesi sağlanabilir.

Sonuç Olarak: Erken Tanı ve Destek Hayat Boyu Fark Yaratır

DEHB, erken fark edilip doğru bir şekilde desteklendiğinde, çocukların gelişim yolculuklarında önemli bir iyileşme sağlanabilir. Çocuğunuzda dikkat eksikliği veya hiperaktivite belirtileri fark ediyorsanız, profesyonel bir uzmandan yardım almayı düşünmelisiniz.

Kaynak.

1. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.

2. Barkley, R. A. (2006). Attention-deficit hyperactivity disorder: A handbook for diagnosis and treatment (3rd ed.). New York, NY: The Guilford Press.

3. Nigg, J. T. (2016). Attention-deficit/hyperactivity disorder and adverse health outcomes. Clinical Psychology Review, 47, 32-47.

4. Willoughby, M. T., et al. (2016). Developmental trajectories of attention and hyperactivity problems. Developmental Psychology, 52(11), 1772–1783.

5. Çeçen, A. (2013). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Klinik ve Psiko-Patolojik Perspektif. Nobel Tıp Kitabevi.

6. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2020). Signs and Symptoms of ADHD.

7. CHADD. (2020). Preschoolers and ADHD. https://chadd.org